วิวัฒนาการระบบการพิมพ์ผ้าในอุตสาหกรรม (Evolution of Textile Printing Systems)

1. Silk Screen Printing (การพิมพ์สกรีนแบบ Flatbed)

• กำเนิด: จีน (ราชวงศ์ซ่ง) พัฒนาสู่ระบบอุตสาหกรรมยุคใหม่โดย อังกฤษ/สหรัฐฯ (ต้นศตวรรษที่ 20)
• วิธีการ: กวาดหมึกผ่านผ้าสกรีน (Mesh) ที่ขึงตึงบนกรอบไม้หรืออะลูมิเนียม โดยปิดส่วนที่ไม่ต้องการให้หมึกผ่าน
• วัสดุผ้า: ใช้ได้เกือบทุกชนิด (Cotton, Polyester, Silk, Linen)
• สี: Plastisol, Water-based, Discharge
• เครื่องมือ: บล็อกสกรีน, ยางปาด (Squeegee), โต๊ะพิมพ์ยาว (Long Table) หรือเครื่องเดินอัตโนมัติ
• ข้อดี/ข้อเสีย: สีสด คมชัด ทนทานสูง / ทำบล็อกยุ่งยาก พิมพ์ไล่เฉดสีได้ยาก ช้ากว่าระบบอื่น
• ความนิยมในผ้าม่าน: ปานกลาง เหมาะกับงาน Hand-made หรือผ้าม่านลวดลายเฉพาะเจาะจงที่เน้น Texture ของสีนูน

2. Rotary Screen Printing (การพิมพ์สกรีนแบบม้วน)

• กำเนิด: ค.ศ. 1963 โดยบริษัท Stork (เนเธอร์แลนด์)
• วิธีการ: พัฒนาจาก Flatbed โดยม้วนตะแกรงสกรีนเป็นทรงกระบอก หมึกจะถูกอัดจากแกนกลางผ่านรูตะแกรงลงสู่ผ้าที่เคลื่อนที่ต่อเนื่อง
• วัสดุผ้า: เกือบทุกชนิด (นิยมใช้กับ Cotton และ Synthetic สำหรับงานตกแต่งบ้าน)
• สี: Pigment, Reactive, Vat, Disperse
• เครื่องมือ: เครื่องพิมพ์ Rotary Machine ขนาดใหญ่, บล็อกทรงกระบอก (Nickel Screen)
• ข้อดี/ข้อเสีย: ผลิตได้เร็วที่สุดในโลก ต้นทุนต่อหน่วยถูกมากเมื่อผลิตจำนวนมาก / ต้นทุนการตั้งเครื่องสูง ไม่คุ้มกับงานจำนวนน้อย
• ความนิยมในผ้าม่าน: สูงที่สุด (ในอดีต-ปัจจุบัน) สำหรับผ้าม่านสำเร็จรูป (Mass Production) เพราะผลิตได้รวดเร็วและต้นทุนต่ำ

3. Heat Transfer Printing & Sublimation Printing (การพิมพ์ถ่ายโอนความร้อน)

• กำเนิด: ทศวรรษ 1950-1960 พัฒนาเชิงพาณิชย์โดย ฝรั่งเศส (Noël de Plasse)
• ระบบย่อย:
  • Sublimation: หมึกระเหิดเป็นแก๊สฝังในเส้นใย
  • Heat Transfer Paper: พิมพ์ลงกระดาษเคมีแล้วรีดทับ (เหมือนสติกเกอร์)
• วิธีการ: พิมพ์ลวดลายลงบนกระดาษ (Transfer Paper) แล้วนำไปรีดอัดความร้อนใส่ผ้า
• วัสดุผ้า: ต้องเป็น Polyester 100% หรือผสม Poly สูง (สำหรับ Sublimation)
• สี: Disperse Dye (หมึกระเหิด)
• เครื่องมือ: Printer (Inkjet/Gravure), เครื่องรีดร้อน (Heat Press/Calendar)
• ข้อดี/ข้อเสีย: ภาพเสมือนจริง ไล่สีได้สวยงาม ไม่ต้องใช้น้ำในการล้าง (Dry Process) / ใช้กับผ้าฝ้าย (Cotton) ไม่ได้ (ถ้าไม่ได้เคลือบสาร)
• ความนิยมในผ้าม่าน: สูงมาก ในปัจจุบัน โดยเฉพาะผ้าม่านกันแสง (Dim-out) และผ้าโปร่ง เพราะส่วนใหญ่ผลิตจากเส้นใยโพลีเอสเตอร์

4. Digital Textile Printing (Inkjet / Direct-to-Fabric)

• กำเนิด: ปลายทศวรรษ 1990 เริ่มแพร่หลายจริงจังหลังปี 2000 (ผู้นำเทคโนโลยี: ญี่ปุ่น, อิตาลี)
• วิธีการ: หัวพ่นหมึก (Printhead) พ่นหมึกขนาดเล็กระดับไมครอนลงบนผ้าโดยตรง (เหมือน Printer กระดาษแต่เครื่องใหญ่กว่า)
• วัสดุผ้า: ทุกชนิด (ขึ้นอยู่กับประเภทหมึกที่เลือกใส่เครื่อง)
• สี: Reactive (ฝ้าย), Acid (ไหม/ไนลอน), Disperse (โพลี), Pigment (ทุกผ้า)
• เครื่องมือ: Digital Textile Printer, เครื่องอบไอน้ำ (Steamer), เครื่องซัก (Washer)
• ข้อดี/ข้อเสีย: ไม่จำกัดสี ไม่ต้องทำแม่พิมพ์ (Zero Setup), ผลิตตามสั่ง (On-demand) ได้ / ต้นทุนหมึกแพง, ความเร็วช้ากว่า Rotary
• ความนิยมในผ้าม่าน: กำลังเติบโตสูง ในตลาด Hi-End และงาน Custom Made ที่ต้องการลายไม่ซ้ำใคร หรือลายภาพวาดศิลปะ

5. Digital Screen Printing Transfers (DST)

• กำเนิด: นวัตกรรมลูกผสมยุคใหม่ (Hybrid) ช่วงปี 2010s
• วิธีการ: พิมพ์สีด้วยระบบ Digital ลงบนฟิล์มหรือกระดาษ แล้วพิมพ์ทับหลัง (White Backing) หรือกาวด้วยระบบ Screen Printing ก่อนนำไปรีดร้อน
• วัสดุผ้า: ทุกชนิด รวมถึงผ้าสีเข้ม
• สี: หมึก Digital ผสมกับ Plastisol หรือกาว
• เครื่องมือ: เครื่อง Digital Printer + บล็อกสกรีน
• ข้อดี/ข้อเสีย: ได้รายละเอียดภาพแบบดิจิทัลแต่ได้ความทนทานแบบสกรีน พิมพ์บนผ้าสีเข้มได้ดี / ขั้นตอนซับซ้อนกว่า
• ความนิยมในผ้าม่าน: น้อย ส่วนใหญ่นิยมในอุตสาหกรรมเสื้อผ้าแฟชั่นมากกว่า เพราะผ้าม่านมักพิมพ์ทั้งม้วน (Roll-to-Roll) ซึ่งระบบนี้ไม่ตอบโจทย์

DTF (Direct to Film)

• กำเนิด: นวัตกรรมดิจิทัลสมบูรณ์แบบยุคใหม่ (ช่วงปี 2020s) ที่พัฒนามาเพื่อลดขั้นตอนการทำบล็อก
• วิธีการ: พิมพ์สี CMYK และหมึกขาวด้วยระบบ Digital Inkjet ลงบนฟิล์ม > โรยผงกาว (Powder) อัตโนมัติ > อบให้กาวละลาย > นำไปรีดร้อน
• วัสดุผ้า: ทุกชนิด (Cotton, Polyester, Nylon, ผ้ากีฬา, ผ้าสีเข้ม)
• สี: หมึก Pigment Digital + ผงกาว Hot Melt (TPU Powder)
• เครื่องมือ: เครื่องพิมพ์ DTF + เครื่องเขย่าและอบผงกาว (Powder Shaker)
• ข้อดี/ข้อเสีย: ไม่ต้องทำบล็อกสกรีน ทำจำนวนน้อยได้ง่าย รายละเอียดภาพสูงมาก / ต้นทุนหมึกและฟิล์มสูงกว่างานสกรีนหากทำจำนวนมหาศาล
• ความนิยมในผ้าม่าน: น้อย (นิยมมากในงานเสื้อยืด เสื้อทีม กระเป๋าผ้า ที่ทำจำนวนไม่เยอะมากหรือลายเปลี่ยนบ่อย)

---

ตารางสรุปเปรียบเทียบ (เน้นอุตสาหกรรมผ้าม่าน)

ระบบการพิมพ์	ความเร็วในการผลิต	ต้นทุน (จำนวนมาก)	ความคมชัด/สีสัน	ความนิยมในผ้าม่าน
Silk Screen (Flatbed)	ต่ำ	ปานกลาง	สูง (สีสด/สีนูนมี Texture)	เน้นงาน Craft/Hand-made (ผ้าม่านผ้าฝ้ายพื้นเมือง/งานศิลปะ)
Rotary Screen	สูงมาก (เร็วที่สุด)	ต่ำที่สุด	ปานกลาง (จำกัดจำนวนสี)	เน้น Mass Production (ผ้าม่านสำเร็จรูป/ขายส่ง)
Sublimation	ปานกลาง – สูง	ปานกลาง	สูงมาก (ภาพเสมือนจริง)	เน้นงาน Polyester (ผ้าม่านกันแสง Dim-out/ผ้าโปร่ง)
Digital (Inkjet)	ต่ำ – ปานกลาง	สูง	สูงที่สุด (ไม่จำกัดสี/ไล่โทนเนียน)	เน้นงาน Premium/Custom (สั่งทำตามขนาด/Collection พิเศษ)
DST (Digital Screen Transfer)	ปานกลาง (ขั้นตอนซับซ้อน)	ปานกลาง – สูง	สูง (รายละเอียดดิจิทัล + ความทนทานสกรีน)	น้อย (ไม่เหมาะกับผ้าหน้ากว้าง/เน้นใช้กับเสื้อผ้าแฟชั่นมากกว่า)