ISO 20743:2021 Textiles — Determination of antibacterial activity of textile products
คือ มาตรฐานสากลสำหรับการทดสอบคุณสมบัติต้านแบคทีเรียของสิ่งทอ
วัตถุประสงค์
ใช้สำหรับประเมิน การยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย บนสิ่งทอ ไม่ว่าจะเป็นเส้นใย, ผ้า, หรือผลิตภัณฑ์สำเร็จรูป นิยมใช้ในการทดสอบ ผ้าต้านแบคทีเรีย เช่น ผลิตภัณฑ์สิ่งทอที่ต้องการคุณสมบัติ Hygienic / Easy Care, ผ้าโรงพยาบาล (Hospital textiles), Uniform / ชุดกีฬา (Sportswear), ผ้าม่าน, Upholstery ในพื้นที่สาธารณะ
วิธีการทดสอบ ISO 20743:2021 (Absorption Method)
- Prepare Sample — เตรียมตัวอย่างผ้า
ขนาดตัวอย่าง: 4 × 4 cm หรือ น้ำหนัก 0.40 ± 0.05 g ต่อชิ้น
อบฆ่าเชื้อด้วย Autoclave 121 °C นาน 15 นาที เพื่อกำจัดจุลินทรีย์เดิมบนผ้า ไม่ให้รบกวนผลการทดสอบ (ในกรณีทดสอบหลังซัก) ให้ซักเครื่อง 5 รอบที่ 30 °C โปรแกรมปกติ ตากลมให้แห้งก่อนนำมาทดสอบ - Sterilisation — การฆ่าเชื้อ
นำผ้าทดสอบ (Treated Sample) และผ้าควบคุม (Reference) ใส่หลอดทดลอง ทำการอบฆ่าเชื้อที่ 121 °C นาน 15 นาที (Autoclave) เพื่อให้แน่ใจว่าผ้าและอุปกรณ์ปลอดเชื้อก่อนเริ่มขั้นตอนการหยอดเชื้อ - Inoculation — การหยอดเชื้อ
ใช้เชื้อแบคทีเรียมาตรฐาน 2 ชนิด ตามกลุ่มแกรมหลักทั้งสอง ได้แก่ Staphylococcus aureus (ATCC 6538) → แกรมบวก (Gram +) ทำให้เกิดสิว แผลติดเชื้อ และผิวหนังอักเสบ, Klebsiella pneumoniae (ATCC 4352) → แกรมลบ (Gram –) ทำให้เกิดโรคปอดบวม หรือติดเชื้อในโรงพยาบาล
ความเข้มข้นของเชื้อ: ประมาณ 1–3 × 10⁵ CFU/mL
ปริมาตรที่หยอด: 0.2 mL ต่อแผ่นผ้า
หยดเชื้อลงบนแผ่นผ้าให้ซึมเข้าเส้นใย (Absorption method) - Incubation — การบ่มเชื้อ
บ่มตัวอย่างที่อุณหภูมิ 37 ± 2 °C
ระยะเวลา 18 – 24 ชั่วโมง (Contact time)
เพื่อให้เชื้อสัมผัสและทำปฏิกิริยากับพื้นผิวผ้าอย่างเต็มที่ - Wash and Shake — การชะล้างและเขย่า
หลังบ่มครบเวลา เติม 20 mL ของสารละลาย SCDLP (Soybean-Casein Digest + Lecithin + Polysorbate Broth) เขย่าหลอดประมาณ 1 นาทีที่อุณหภูมิห้อง เพื่อสกัดเชื้อแบคทีเรียที่หลงเหลืออยู่บนผ้าออกมาลงในน้ำยา - Serial Dilution — เจือจางแบบอนุกรม
นำน้ำยาที่สกัดเชื้อออกมา ทำการเจือจางแบบอนุกรม (10⁻¹ – 10⁻⁵)
หยดลงบน Agar plate เพื่อเพาะเลี้ยงเชื้อ ใช้วิธี Plate Count Method ในการนับจำนวนโคโลนี (หน่วย CFU) - Count — การนับค่าและคำนวณผล
ทำการนับจำนวนเชื้อในแต่ละช่วงเวลา เพื่อคำนวณ “ค่าออกฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย (A)”
โดยใช้ค่าลอการิทึม (log₁₀) ดังนี้:
F=logCt−logC0→ การเจริญของเชื้อในผ้าควบคุม (Control Growth Value)
G=logTt−logC0→ การเจริญของเชื้อในผ้าทดสอบ (Treated Growth Value)
A=F−G→ ค่าออกฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย (Antibacterial Activity Value)
เกณฑ์การแปลผล (Judgement Criteria)
ระดับประสิทธิภาพ ค่า A (Antibacterial Value) ความหมาย
Low = A < 2 ฤทธิ์ยับยั้งเชื้อต่ำหรือไม่มีผล
Significant = 2 ≤ A < 3 ยับยั้งเชื้อได้ระดับปานกลาง
Strong A ≥ 3 ยับยั้งเชื้อได้สูงมาก (ลดจำนวนเชื้อ ≥ 10³ เท่า)
ผลทดสอบคุณสมบัติต้านแบคทีเรีย (ISO 20743:2021) ตัวอย่างผ้า รหัสผ้า 90039 ผลการทดสอบก่อนซัก และ หลังซัก 5 ครั้ง
| รายการทดสอบ | เชื้อแบคทีเรีย | Antibacterial Value (A) | ระดับประสิทธิภาพ |
|---|---|---|---|
| ก่อนซัก | Staphylococcus aureus | 6.5 | Strong |
| Klebsiella pneumoniae | 6.6 | Strong | |
| หลังซัก 5 ครั้ง | Staphylococcus aureus | 6.5 | Strong |
| Klebsiella pneumoniae | 6.5 | Strong |
ค่า A ≥ 3 = Strong แสดงว่าผ้ามีคุณสมบัติยับยั้งเชื้อได้ดีมาก ทั้งก่อนและหลังซัก ค่า A ยังคงสูงกว่า 6.5 หมายความว่า ประสิทธิภาพต้านแบคทีเรียแทบไม่ลดลงหลังซัก ผ้าสามารถ ยับยั้งการเจริญของเชื้อได้มากกว่า 99% ทั้งสองชนิดเชื้อ (S. aureus และ K. pneumoniae)
สรุปผ้า 90039-106 เป็นผ้าสำหรับม่าน
- มี คุณสมบัติต้านแบคทีเรียระดับสูงมาก
- ซักแล้วก็ยังคงคุณสมบัติเดิม
- เหมาะสำหรับพื้นที่ที่ต้องการสุขอนามัย เช่น บ้าน โรงแรม โรงพยาบาล หรือพื้นที่สาธารณะ
